Một trong những mối quan hệ nổi bật trong lịch sử phát triển của Hội An là mối quan hệ với Trung Hoa. Từ hàng trăm năm trước, thương mại, văn hóa và con người Trung Hoa đã góp phần hình thành nên một Hội An đa sắc màu.
Bài viết này sẽ đưa bạn vào hành trình khám phá mối quan hệ đặc biệt giữa Hội An và Trung Hoa, qua các khía cạnh lịch sử, thương mại, văn hóa và di sản.
Trong suốt thời kỳ đỉnh cao, Hội An là nơi tập trung nhiều cộng đồng người Hoa từ các tỉnh miền Nam Trung Quốc như Quảng Đông và Phúc Kiến. Các thương nhân Trung Hoa đã đóng góp đáng kể vào sự phát triển kinh tế của Hội An, giúp tạo dựng mối quan hệ thương mại bền vững giữa Hội An và các quốc gia lân cận.
Ngoài ra, trong khu phố cổ, du khách sẽ dễ dàng nhận thấy các ngôi nhà cổ với cửa sổ, cổng vòm, bức tường và chi tiết trang trí mang đậm dấu ấn Trung Hoa. Các cửa hàng, quán ăn và nhà ở của người Hoa ở Hội An vẫn giữ nguyên lối kiến trúc truyền thống, với mái ngói uốn cong và các chi tiết trang trí đặc sắc, phản ánh ảnh hưởng văn hóa mạnh mẽ từ Trung Hoa.
1. Hội An - Trung Tâm Thương Mại Sầm Uất Của Đông Nam Á
Vào thế kỷ 16, Hội An là một trong những cảng biển lớn nhất Đông Nam Á, nơi giao thương nhộn nhịp giữa các nước trong khu vực và phương Tây. Các thương nhân Trung Hoa đã đóng một vai trò vô cùng quan trọng trong việc phát triển Hội An trở thành một trung tâm thương mại quốc tế. Hội An không chỉ là điểm dừng chân của các tàu thuyền từ Nhật Bản, Ấn Độ, Bồ Đào Nha mà còn là nơi các thương nhân Trung Hoa đến buôn bán hàng hóa như trà, gạo, vải vóc, gốm sứ, và kim loại.Trong suốt thời kỳ đỉnh cao, Hội An là nơi tập trung nhiều cộng đồng người Hoa từ các tỉnh miền Nam Trung Quốc như Quảng Đông và Phúc Kiến. Các thương nhân Trung Hoa đã đóng góp đáng kể vào sự phát triển kinh tế của Hội An, giúp tạo dựng mối quan hệ thương mại bền vững giữa Hội An và các quốc gia lân cận.
2. Văn Hóa Trung Hoa Ở Hội An
Ngoài vai trò quan trọng trong thương mại, người Trung Hoa còn mang theo nền văn hóa đặc sắc của mình đến Hội An. Sự giao thoa văn hóa này đã tạo nên một Hội An vừa mang đậm bản sắc Việt Nam, vừa có những ảnh hưởng mạnh mẽ từ Trung Hoa, đặc biệt là về kiến trúc, phong tục tập quán và tín ngưỡng.Kiến Trúc và Di Tích:
Một trong những minh chứng rõ rệt nhất về ảnh hưởng của Trung Hoa là các công trình kiến trúc tại Hội An. Chùa Cầu là một trong những di tích nổi bật, được xây dựng vào thế kỷ 16 bởi cộng đồng người Nhật, nhưng lại mang đậm ảnh hưởng kiến trúc Trung Hoa, với những đường nét, mái ngói cong và các tượng thần linh. Đây là một trong những biểu tượng của Hội An, nơi các cộng đồng người Hoa và Nhật Bản cùng sinh sống, làm ăn và tổ chức các hoạt động tín ngưỡng.Ngoài ra, trong khu phố cổ, du khách sẽ dễ dàng nhận thấy các ngôi nhà cổ với cửa sổ, cổng vòm, bức tường và chi tiết trang trí mang đậm dấu ấn Trung Hoa. Các cửa hàng, quán ăn và nhà ở của người Hoa ở Hội An vẫn giữ nguyên lối kiến trúc truyền thống, với mái ngói uốn cong và các chi tiết trang trí đặc sắc, phản ánh ảnh hưởng văn hóa mạnh mẽ từ Trung Hoa.
 |
| Lồng đèn treo cao phía trước một góc phố trên đường Nguyễn Thái Học, Hội An. Ảnh minh họa: hoians.com |
Tín Ngưỡng và Lễ Hội:
Các cộng đồng người Hoa tại Hội An còn giữ gìn các nghi lễ tôn thờ tổ tiên, cúng bái thần linh, và các lễ hội truyền thống của Trung Hoa. Chùa Quan Công, chùa Ông (tức Miếu Quan Thánh) là những ngôi chùa nổi tiếng được xây dựng bởi người Hoa để thờ các vị thần, mang đậm tín ngưỡng Trung Hoa. Những ngôi chùa này không chỉ là nơi sinh hoạt tôn giáo mà còn là trung tâm văn hóa, nơi người Hoa tổ chức các nghi thức cúng bái, lễ hội và các buổi gặp mặt cộng đồng.Tết Nguyên Đán, Tết Trung Thu và các lễ hội quan trọng khác cũng được cộng đồng người Hoa tại Hội An tổ chức rất trang trọng, tạo nên không khí đặc biệt trong những dịp lễ tết. Các nghi lễ này đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa của Hội An, thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước tham gia.
3. Người Hoa và Các Ngành Nghề Tại Hội An
.jpg "Mối quan hệ giữa Hội An và Trung Hoa: Lịch sử, văn hóa và thương mại") |
| Cụ ông ngồi đọc sách trước hiên nhà ở phố cổ Hội An. Ảnh minh họa: hoians.com |
Các cửa hàng, cơ sở sản xuất, xưởng gốm sứ tại Hội An vẫn giữ những bí quyết làm gốm truyền thống được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Các sản phẩm gốm sứ Hội An, dù được sản xuất tại Việt Nam, nhưng chất lượng và kiểu dáng lại chịu ảnh hưởng sâu sắc từ những mẫu mã gốm sứ của Trung Hoa.
Hơn nữa, ngành nghề buôn bán các mặt hàng thủ công mỹ nghệ, trang sức, vải vóc, thực phẩm đặc sản cũng phát triển mạnh mẽ nhờ vào sự tham gia của các thương nhân người Hoa, giúp Hội An trở thành một điểm đến hấp dẫn cho du khách muốn tìm mua những món đồ đặc sắc.
4. Mối Quan Hệ Kinh Tế và Chính Trị
Trong lịch sử, mối quan hệ giữa Trung Hoa và Việt Nam không chỉ giới hạn trong thương mại và văn hóa mà còn liên quan đến chính trị. Các triều đại phong kiến Việt Nam, đặc biệt là dưới thời Lê và Nguyễn, đã có những giao lưu, trao đổi chính trị với Trung Hoa qua các kênh ngoại giao và thương mại. Hội An, với vị trí chiến lược của mình, trở thành nơi giao thoa không chỉ của hàng hóa mà còn là cầu nối giữa các triều đại.Cộng đồng người Hoa tại Hội An không chỉ là những thương nhân mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì mối quan hệ giữa hai quốc gia. Họ đã tham gia vào các hoạt động ngoại giao, thúc đẩy các thỏa thuận và giao dịch chính trị, đặc biệt trong những giai đoạn hội nhập khu vực.
5. Hội An và Trung Hoa Ngày Nay
Ngày nay, dù Hội An đã không còn là một cảng biển quốc tế sầm uất như trước, nhưng mối quan hệ giữa Hội An và Trung Hoa vẫn duy trì và phát triển mạnh mẽ, đặc biệt trong lĩnh vực du lịch và giao lưu văn hóa.Các lễ hội truyền thống của người Hoa vẫn được tổ chức sôi nổi, với các nghi thức tôn vinh thần linh, tổ tiên, và cầu nguyện cho một năm mới an lành. Tết Nguyên Đán, với các hoạt động múa lân, hát bội, và đốt pháo, vẫn thu hút rất nhiều du khách đến tham gia. Các du khách Trung Hoa cũng đặc biệt yêu thích Hội An vì sự gần gũi với văn hóa của mình, cùng những dấu ấn kiến trúc, ẩm thực và nghệ thuật thủ công mà họ có thể dễ dàng tìm thấy tại đây.